Erken artrit romatolojide yönetimi dikkatli olunması gereken durumlardan biridir. Yeni başlayan artritle başvuran hastaların bir kısmında zamanla romatoid artrit (RA) veya başka bir tür kronik ilerleyici artrit gelişir (ör. Psöryatik artrit); diğer bazı hastalarda ise spontan remisyon (iyileşme) gerçekleşir ya da artrit başka bir tipe ilerlemeden aynı şekilde devam eder. Bu nedenle erken artritin tedavisinde ölçülü davranmak önemlidir. Bir yandan İleride oluşacak eklem hasarını engellemek için gerekli tedaviyi gecikmeden vermek , öte yandan da agresif bir tedaviye ihtiyacı olmayacak hastalara da gereksiz tedavi vermekten kaçınmak gerekir.
Bu durumun yönetimi için EULAR 2007 yılında yayınladığı önerileri güncelledi. Bu öneriler üç ana prensibe dayanan 12 tavsiyeden oluşmaktadır.
Ana Prensipler:
Erken artritin tedavisi en iyi bakımı hedeflemeli ve hasta ile romatoloji uzmanının ortak kararına dayanmalıdır
Erken artritli hastaların bakımı ile ilgilenen uzmanlar romatologlardır
Erken artrtli bir hastanın kesin tanısı dikkatli bir tıbbi öykü ve klinik muayeneden sonra yapılmalıdır. Öykü ve klinik muayene aynı zamanda yapılacak laboratuvar testleri ve ek incelemeler için de yol göstericidir.
Tavsiyeler:
Artrit (eklemde ağrı veya tutukluk ile birlikte şişlik) ile başvuran hastalar şikayetleri başladıktan sonra 6 hafta içinde bir romatolog tarafından görülmelidir.
Artriti saptamak için klinik muayene tercih edilecek yöntemdir, bu yöntem ultrason ile de doğrulanabilir.
Eğer kesin bir tanı konamıyor ve hasta erken bir farklılaşmamış artrit olarak değerlendiriliyorsa tedavi planı yapılırken hastadaki kalıcı ve/veya erozif hastalık için mevcut risk faktörleri (şiş eklem sayısı, akut faz reaktanları, romatoid faktör, ACPA (sitrülinlenmiş peptidlere karşı antikorlar) ve görüntüleme bulguları dikkate alınmalıdır
İnatçı artrit riski taşıyan hastalarda, hastalar bir inflamatuar artit olarak sınıflandırmak için gerekli kriterleri doldurmasa bile DMARD’lar (hastalığı modifiye eden anti-romatizmal ilaçlar) mümkün olduğunca erken (3 ay içinde) kullanılmalıdır.
DMARD’lar içinde ana ilaç olarak bir kontrendikasyon yoksa metotreksat dikkate alınmalı, ve kalıcı hastalık için risk taşıyan hastalarda ilk tedavi stratejisinin bir parçası olmalıdır.
NSAİİ (non-steroid antiiflamatuar ilaçlar) semptomatik rahatlama sağlayan etkili tedavi ajanlarıdır. Gastronetestinal, böbrek ve kardiyovasküler risklerin değerlendirilmesi yapıldıktan sonra mümkün olan en düşük doz ve en kısa sürede kullanılmalıdırlar.
Sistemik glukokortikoidler ağrı, şişlik ve yapısal hasarı azaltırlar, fakat kümülatif yan etkiler düşünüldüğünde düşük dozda ve geçici olarak (<6 ay) yardımcı tedavi olarak kullanılmaldırlar. İnflamasyonun lokal etkilerini rahatlatmak için intra-artiküler glukokortikoidler düşünülmelidir.
DMARD tedavisinin amacı klinik remisyonu sağlamaktır. Bu hedefe varmak için hastalık aktivitesinin, ilaç yan etkilerinin ve komrbiditelerin düzenli olarak takip edilmesi ve buna göre tedavi kararlarını alıp, tedavi değişikliklerini yapmak gerekir.
Hastalık aktivitesinin takibinde (çoğunlukla bir bileşik indeks uygulayarak) hassas ve şiş eklem sayısı, hasta ve hekim global değerlendirmesi, eritrosit sedimentasyon hızı ve CRP kullanılmalıdır. İstenen tedavi hedefine ulaşana kadar artrit aktivitesi 1-3 ayda bir takip edilmelidir.
Hastalık aktivitesinin izlenmesinde tamamlayıcı olarak radyografik ve hasta beyanına dayanan ölçümler kullanılabilir.
Erken artritli hastalarda ilaç tedavisine ek olarak dinamik egzersizler ve iş-uğraş tedavisi gibi non-farmakolojik tedaviler de düşünülmelidir.
Erken artritli hastalarda sigaranın bırakılması, diş bakımı, kilo kontrolü, aşılama durumunun değerlendirilmesi ve komorbiditelerin yönetimi genel hasta bakımının bir parçası olmalıdır.
Hastanın hastalık, sonuçları, (komorbidite dahil) ve tedavisi hakkında bilgilenmesi önemlidir. Ağrı ile başa çıkmak, iş göremezlik, eğitim programları, çalışabilir olmanın sürdürülmesi ve sosyal katılım hakkında hastanın bilgilendirmesi ek tedavi olarak kullanılabilir.
Combe B, Landewe R, Daien CI, et al. 2016 update of the EULAR recommendations for the management of early arthritis. Annals of the Rheumatic Diseases Published Online First: 15 December 2016. doi: 10.1136/annrheumdis-2016-210602
Comments